LOUIS TREGARDT KAKEBEENWA TOERE

“TREGARDT?!”

Louis Johannes Tregardt (10 Augustus  1783 – 25 Oktober 1838), was een van die vroegste Voortrekker leiers, en verlaat hy en sy trekgeselskap die Kaapkolonie in 1836, met die doel om na Delagoabaai aan die Portugese Oos-Afrika kus te trek.

Tydens sy reis skryf hy gereeld in sy dagboek, en word dit deur akademici (beide geskiedenis & taalkundig) gesien as van onskatbare waarde vanweë die breedvoerige informasie wat verskaf word rakende die dag-tot-dag lewens van die Voortrekkers asook van die vroeë dae van Afrikaans.

Alhoewel dit bespiegel word dat sy voorsate vanuit Frankryk na Swede verhuis het, is die mees konrete bewyse dat Louis se voorsate oorspronklik afkomstig was van Uddavalla, Swede.  Sommige bronne vermeld dat sy van afgelei is van die Sweedse woord “trädgård” wat ‘tuin’ beteken –vandaar, Tregardt.

Dit wil voorkom of Louis se seun, Carolus , in 1882 die Franse vorm van die van (“Trichardt”) begin gebruik het, wat toe ook gebruik is tydens die benaming van ‘Trichardtsdorp’ in 1899 (wat later die dorp Louis Trichardt sou word).

“Louis Johannes Tregardt”

Alhoewel dit bespiegel word dat sy voorsate vanuit Frankryk na Swede verhuis het, is die mees konrete bewyse dat Louis se voorsate oorspronklik afkomstig was van Uddavalla, Swede.
Sommige bronne vermeld dat dit afgelei is van die Sweedse woord “trädgård” wat ‘tuin’ beteken. ‘n Onlangse akademiese artikel deur Dr J Grober (Universiteit van Pretoria, 2013), gebruik ook die vorm “Louis Tregardt”.

Volgens Prof. T.H le Roux se boek ‘Die Dagboek van Louis Trigardt’ (1962), geskoor op dié van Prof. Gustav Preller, teken die Voortrekker herhaaldelik sy naam & van in die dagboek aan, maar nie altyd dieselfde nie. Die vorm wat wel die meeste deur Louis gekryf word is ‘Trigardt’. Die handtekening op die agterblad van die boek lyk ook soos “Tregardt”.

In Dr. W. Punt se doktorsgraad-verhandeling (Louis Trichardt se Laaste Skof, 1952), word die algemeen aanvaarde spelling gebruik, maar in die byvlae is ‘n dokument wat deur Louis geteken is as “Tregardt”

Volgens Prof. le Roux was dit ook nie vreemd vir mense van daardie tyd om hulle vanne op verskillende maniere te skryf nie, veral met die ‘i’ en ‘e’ klank wat soortgelyk uitgespreek word.

“1836”

Die trek van Louis Tregardt het in 1836 begin toe hy en sewe boere & hul families die binneland van Suider-Afrika ingetrek het. Hulle het hul eindbestemming (Delagoabaai) op 13 April 1838.

“Suider-Afrika”

Tregardt se trek deur die binneland van Suider-Afrika sou eindig by die Portugese Fort in Delagoabaai (wat later Lourenço Marques sou word, wat na die onafhanklikheidswording van Mosambiek as Maputo bekend staan).

‘n Gedenktuin is in 1968 opgerig in hedendaagse Maputo, naby aan die plek waar Louis Tregardt & 19 van sy mense begrawe is, en is die beskrywing op die marmer muur “Ter ere van Louis Tregardt en sy mense. Die temmers van die bos.”

“Die Kakebeenwa”

Die ossewaens wat tydens die vroeë dae van Suid-Afrika gebruik is, en wat veral bekendheid verwerf het vanweë hul rol tydens die Groot Trek, was gebasseer op die ontwerp van die Hollandse wa wat aan die begin van die 17e eeu in Nederland gebruik is.

Die woord ‘Kakebeenwa’, is ‘n ander naam vir die ossewa, en was die sykante van die wa in die vorm van die onderkakebeen van ’n os – dus “kakebeenwa”.